Ik wil een commissie die mijn spouwmuren bestudeert

Verschenen in Trouw, 31 oktober 2020

“U heeft een houten vloer, als u het op zijn beloop laat, dan is die over tien jaar verrot.” De ventilatie van de kruipruimte, daar draaide het om. Dat gebeurt via de spouwmuren, maar die hadden we laten isoleren. Daarbij waren geen nieuwe ventilatiekanalen geboord, daardoor kon het vocht niet weg en ging onze vloer eraan. Aldus de muizenbestrijder, die ik gebeld had omdat ik één muis had zien lopen en ik, in tegenstelling tot team Mark & Hugo, wel van het ‘overshooten’ ben.

Helaas weigerde de muizen­bestrijder zijn medewerking. Om effectief in te dammen moest er muiswerend gaas in de ventilatiegaten, anders was het dweilen met de kraan open. Maar in onze bestaande ventilatiegaten wilde de muizenman geen gaas aanbrengen, want die gaten hadden er al niet meer moeten zitten, dus dat was een zinloze werkzaamheid, en daar deed hij niet aan.

Nee hoor, zei het isolatiebedrijf vervolgens, de kruipruimte ventileert prima. Ja, meestal boorden ze nieuwe gaten, maar dat was bij ons onhandig vanwege de convectorput. Dus ze hadden gewoon de oude gaten ‘afgeborsteld’ zodat de verbinding met de kruipruimte open bleef. Niets aan het handje, mevrouw.

Ja, en toen. Muizenbestrijders weten veel van muizen, isolatiebedrijven zijn gespecialiseerd in isoleren. Ik pleit hier en elders regelmatig voor vertrouwen in experts. Ik luister niet naar virologen als ik wil weten hoe ik menselijk gedrag beïnvloed; ik luister niet naar natuurkundigen als ik wil weten hoe je beleidsadviezen geeft – waarom zou ik me dan iets aantrekken van de mening van een muizenbestrijder over mijn spouwmuurisolatie? Ik moest luisteren naar de isolatie-expert.

Maar wat als ik de Andres Tegnell van de isolatoren onder de vloer had gehad? Iemand die het allemaal wat losser aanpakte dan zijn collega’s, en pas als wij door de vloer zakten kwam zeggen dat het beter anders had gekund?

Experts weten meer dan leken, maar dat betekent niet dat ze nooit fouten maken. Veiliger dan luisteren naar één expert, is vertrouwen op het advies van veel experts.

Die hele spouwmuurisolatie was er gekomen omdat ik vertrouw op de rapporten van het internationale klimaatpanel IPCC, die ons waarschuwen dat CO2-uitstoot de aarde opwarmt. Maar wat in die rapporten staat, is de consensus van álle klimaatonderzoekers, niet het oordeel van één klimaatwetenschapper.

Dat wil ik ook: een commissie van isolatiekundigen die mijn spouwmuren bestudeert en dan met een rapport komt over of de kruipruimte nu wel of niet ventileert. En als ze dan toch bezig zijn: ook over of de isolatie überhaupt zin had, iets wat de muizenbestrijder ook betwijfelde, want de buitenmuur was niet gehydrofobeerd (“hy-dro-fo-beren, mevrouw, schrijft u dat maar op”) en dan hield je de warmte toch niet binnen.

Maar die commissie komt er niet, want de meerderheid van de isolatie-experts heeft wel wat ­beters te doen dan in mijn ventilatiekanalen te turen, en ik heb niet genoeg geld om ze van het tegendeel te overtuigen.

Zo gaat het vaker met experts. Voor algemenere vragen als: ‘zijn vaccinaties veilig?’ of: ‘veroorzaakt de mens klimaatopwarming?’ kunnen ze ons een consensus leveren, maar dat is praktisch onhaalbaar voor specifieke problemen in ons dagelijks leven.

Daar loop je tegenaan als je je huis wilt isoleren. Maar ook als de tandarts zegt dat er nu echt een kroon op die achterste kies moet, of de dermatoloog beweert dat die veelkleurige moedervlek onschuldig is, of de modelleur voorrekent dat de landelijke R(t) nu gelijk is aan 0,88. Je kunt een ­second opinion aanvragen, maar dan heb je de mening van twee experts, niet de consensus van ­velen.

Als we wetenschappelijke kennis willen toepassen in specifieke situaties, kunnen we weinig anders dan vertrouwen op een of twee deskundigen.

En dan maar hopen dat die ­weten wat ze doen.